SAP DE MALZEME ÜRÜN AĞACI

Bu yazımızda, malzeme ürün ağacı (BOM – Bill of Materials) konusuna değineceğiz. Konuyu daha anlaşılır hale getirebilmek için, alanla ilgili yapılmış çeşitli çalışmalardan da yararlanarak, kendi sistem ekranlarımız üzerinden örneklerle sizlere aktarmayı hedefledim. Umarım sizler için faydalı bir kaynak olur.

Günlük hayatta kullandığımız birçok ürün, aslında birden fazla bileşenden oluşur. Hatta bu bileşenlerin de kendi içinde alt bileşenleri olabilir.Örneğin bir sandalyeyi ele alalım:

• Ana bileşenler: oturma yüzeyi, sırtlık ve ayaklar

• Alt bileşenler: oturma yüzeyinin içindeki sünger ve üzerindeki kumaş

  
  

SAP sisteminde bu yapı, ürün ağacı (BOM) olarak tanımlanır ve üretim süreçlerinin temel bileşenidir. Her malzeme için, onu oluşturacak alt malzemeler tanımlanır ve bu sayede sistem üretim planlamasını ve malzeme ihtiyaçlarını doğru şekilde yönetir.

SAP’de malzeme ürün ağacı işlemleri için kullanılan temel işlem kodu CS01’dir.  CS01, yani BOM ekranlarında malzemenin bileşeni olan malzeme, bu malzemenin miktarı, üretim yönetimi, geçerlilik tarihleri ve buna benzer bilgiler yer alır.

CS01 Ürün ağacı yaratma ekranıdır. CS02 değişiklik ekranı, CS03 ise ürün ağacını görüntülediğimiz ekrandır. CS01 ekranına göz atmak gerekirse;

CS01 ekranında, ürün ağacı oluşturmak için önce ana ürün, üretim yeri ve kullanım alanı bilgilerini giriyoruz. Ardından bu ürün ağacının geçerlilik başlangıç tarihini belirliyoruz ve Enter tuşuna basarak detay ekranına geçiyoruz.

Karşımıza gelen ekranda, ana ürünün alt bileşenleri ile ilgili bilgileri girebileceğimiz alanlar yer alır.

Burada her bileşen için:

• Kalem tipi (örneğin: stoklu malzeme, montaj malzemesi, yardımcı malzeme) seçilir.

  
  

  Biz genellikle "L" tipi yani stoklu malzeme seçiyoruz, ancak sürecin türüne göre bu değişebilir.

  
  

• Daha sonra bileşenin adı, kullanılacak miktarı ve ölçü birimi girilir.

  
  

Tüm bilgiler girildikten sonra Kaydet butonuna basarak, alt bileşeni ürün ağacına eklemiş oluruz.

Ekranın üst kısmında bulunan şapka ikonuna basara başlık verilerinde ürün ağacına ait malzeme adı, üretim yeri, ürün ağaç numarası gibi aşağıdaki ekranda görmüş olduğunuz bilgileri görebilirsiniz. Ayrıca ürün ağacı için varsa bir metniniz onu da burada girebilirsiniz.

Taban miktarı genellikle ürünün birim üretim veya satış miktarını temsil eder. Bir ürün ağacında (BOM – Bill of Materials), tanımladığın her bileşen miktarı belirli bir "taban miktar" üzerinden hesaplanır. Yani:

1 adet ana ürün üretmek için, aşağıdaki kadar bileşen gerekir. Başka bir örnek verelim. 1 adet bisiklet üretmek için 2 tekerlek, 1 kadro, 1 sele gibi bileşenler tanımlanırsa, Taban miktar = 1  olduğu için, bu bileşen miktarları doğrudan 1 adet ürün için geçerli olur.

Bir diğer kutucuğa bakalım. Ürün ağacı durumu 1 bu ürün ağacının aktif olduğunu göstermektedir. Bu numaranın da ayrıca uyarlaması vardır. Yazımızın sonlarına doğru bu konuya bir kez daha değineceğim.

Ürün ağacını kalem bazında detaylı incelemek isterseniz, ilgili kalem satırına çift tıklayarak o kaleme ait detay ekranına ulaşabilirsiniz. Bu ekranda:

• Seçilen bileşenin tipi, miktarı, ölçü birimi gibi detaylara erişebilirsiniz.

  
  

Bu ekran üzerinde dikkat edilmesi gereken önemli bir konu da ıskarta oranlarıdır:

• İşlem ıskartası: Üretim sürecinde ana ürün bazında yaşanabilecek kayıpları gösterir.

• Bileşen ıskartası: Alt bileşenlerde üretim sırasında oluşabilecek kayıpları temsil eder.

  
  

Bu oranlar yüzdesel olarak girilir. Böylece sistem, üretimdeki fireleri dikkate alarak daha doğru maliyet hesaplaması ve stok takibi yapabilir.

Özyineleme olanaklı kutucuğunu görüyoruz. Bu seçeneğin işaretlenmesi, bir malzemenin üretiminde yine aynı malzemenin bileşen olarak kullanılması durumunu ifade eder.Bu durum bazı özel üretim senaryolarında geçerlidir.

Örneğin:

Yoğurt üretiminde, yoğurt mayalamak için tekrar bir miktar yoğurt kullanılır. Böylece sistem, kendi kendini içeren ürün ağacı senaryolarını da desteklemiş olur.

Tüm bu ekranlarda gördüğümüz bilgiler, sadece kullanıcı arayüzünde görüntülenen verilerden ibaret değildir. Aslında her bir alanın arkasında, SAP sisteminde tanımlanmış detaylı veriler ve yapılandırmalar bulunur.

Özellikle arama butonlarına tıkladığımızda karşımıza çıkan listeler, önceden sistemde tanımlanmış ve belirli ekranlarda oluşturulmuş verilere dayanır.

Bu bölümde, o listelerin nasıl oluştuğunu ve hangi SAP ekranları (işlem kodları) aracılığıyla tanımlandığını sizlere göstermek istiyorum. Böylece sadece yüzeyde görülen bilgileri değil, bu bilgilerin nereden geldiğini ve nasıl yönetildiğini de öğrenmiş olacağız.

Ürün Ağacı Yapılandırması

Spro-->Üretim-->Temel Veriler-->Ürün Ağacı-->Ürün Ağacı İçin Denetim Verileri-->Varsayılan Değeri Tanımla

Başlık verisi için varsayılan temel miktarı ve varsayılan BOM durumunu tanımlamak için kullanılır.

Ürün Ağacı Kullanımını Tanımlayın

SPRO-->Üretim-->Temel Veriler-->Ürün Ağacı-->Genel Veriler-->Ürün Ağacı Kullanımı-->Ürün Ağacı Kullanımının Tanımlanması

BOM kullanımını, hangi alanda kullanmak istediğinize bağlı olarak kullanıcı gereksinimine göre tanımlamak için bu ekrana gidilir.

Ürün Ağacı Durumunu Tanımlayın

SPRO-->Üretim-->Temel Veriler-->Ürün Ağacı--> Genel Veriler-->Ürün Ağacı Durumunun Tanımlanması

Bom durumu, maliyetlendirme, plan siparişi, satış siparişi vb. Gibi çeşitli alanlarda işlem için ürün ağacının kullanılabilirliğini tanımlar.

BOM Kalemlerinde Kullanılacak Malzeme Türlerinin Tanımı  Üretim-->Temel Veriler-->Ürün Ağacı-->Kalem Verileri-->Ürün Ağacı Kalemleri İçin Geçerli Malzeme Türlerinin Tanımlanması

Bu ekran, ürün ağacı (BOM) içerisinde hangi malzeme türlerinin kalem (bileşen) olarak kullanılabileceğini belirlemek için kullanılır.

• BOM Başlık Türü: Üretilmek istenen ana malzemenin türünü ifade eder.

  
  

  Örneğin:

  
  

FERT → Bitmiş ürün

HALB → Yarı mamul

• BOM Kalem Türü: Ana ürünü oluşturmak için kullanılan alt parçaların türüdür.

  
  

   Örneğin:

  
  

ROH → Hammadde

HALB → Yarı mamul

Bu yapı sayesinde sistem, hangi türdeki malzemelerin hangi ürünlerde kullanılabileceğini kontrol eder.

Örneğin

• FERT (bitmiş ürün) türündeki bir başlık için, sistem sadece ROH (hammadde) ve HALB (yarı mamul) türündeki malzemelerin kalem olarak kullanılmasına izin verebilir.

  
  

Bu yapı sayesinde ürün ağacı oluşturulurken uyumsuz malzeme türlerinin yanlışlıkla kullanılması önlenmiş olur. “+” ve “-“ ile de bu uyarlamaların geçerli olup olmamasını belirlemiş oluyoruz.

Blog yazımızı ürün ağacı konusu ile alakalı önemli işlem kodlarını da paylaşarak bitirmek istiyorum. Bir sonraki yazımızda görüşmek üzere.

TCode	Açıklama
CS01	Ürün ağacı oluşturma
CS02	Ürün ağacı değiştir
CS03	Ürün ağacı görüntüle
CS11	Tek seviyeli BOM görüntüleme
CS12	Çok seviyeli BOM görüntüleme
CS13	Ters ürün ağacı görüntüleme (Where-used list – Hangi ürünlerde kullanılıyor)
CS15	Malzemenin nerelerde BOM kalemi olarak kullanıldığını bulur
CS20	BOM içeriğinde toplu malzeme değiştirme
CS21	Malzeme yerine başka malzeme atama
CS22	Malzeme atamalarını değiştirme
CS23	Malzeme atamalarını görüntüleme
CS25	Yardımcı nesnelerle ürün ağacı görüntüleme (text, document link vb.)
CS40	Tüm versiyonların listesi
CS50	Teknik yerler için ürün ağacı (PM tarafı için)
CS61	Mühendislik ürünü ağacı oluşturma
CS71	Satış ürünü ağacı oluşturma
CSTQ	Ürün ağacı kullanım kontrolü